Số 187, Nguyễn Tất Thành, Phường 8, Thành phố Cà Mau, Tỉnh Cà Mau
Đau khớp cổ chân hay đau khớp mắt cá chân là tình trạng đau, khó chịu hoặc cứng khớp ở vị trí nối giữa bàn chân và cẳng chân. Đây là một trong những khớp quan trọng giúp cơ thể đảm nhiệm nhiều vai trò quan trọng như cho phép gập, duỗi bàn chân, xoay nhẹ sang hai bên và cầu nối giữa cẳng chân và bàn chân, điều phối các chuyển độ như đi bộ, chạy nhảy, leo cầu thang… một cách trơn tru. Đồng thời giúp cơ thể giữ thăng bằng khi đi đứng hoặc thay đổi tư thế đột ngột, phân bổ đều trọng lượng của cơ thể lên bàn chân; hấp thụ lực tác động từ mặt đất để giảm tổn thương cho xương khớp.
Khi khớp cổ chân bị tổn thương hoặc đau nhức sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng đến khả năng di chuyển và chất lượng cuộc sống. Do đó người bệnh không nên chủ quan, nên thăm khám sớm để tránh bệnh tiến triển nặng hơn.
Tình trạng đau nhức tại cổ chân có thể là phản ứng do vận động quá mức, sai tư thế, chấn thương hoặc tiềm ẩn nhiều bệnh lý xương khớp. Cụ thể:
Trật mắt cá chân là tình trạng khớp cổ chân bị lệch khỏi cấu trúc ban đầu, khiến dây chằng quanh khớp bị giãn, rách hoặc tổn thương dẫn đến sưng, tấy quanh khớp cổ chân. Lâu dài có thể mất dần tính ổn định của khớp và tổn thương sụn khớp.
Gân Achilles nối cơ bắp chân với xương gót, giúp di chuyển, đi bộ, nhón gót, nhảy được linh hoạt. Khi gân Achilles bị viêm, cổ chân phải bù trừ bằng các nhóm cơ khác, dẫn đến đau quanh khớp cổ chân, nhất là mặt mu và mặt bên. Tình trạng viêm kéo dài làm tăng áp lực lên khớp cổ chân, khiến cơn đau dai dẳng hơn.
.jpg)
Gân Achilles bị rách, đứt có thể gây đau nhức vùng cổ chân nghiêm trọng.
Viêm bao hoạt dịch khớp cổ chân xảy ra khi một hoặc nhiều túi bao hoạt dịch ở khớp cổ chân bị viêm, dẫn đến đau nhức, sưng, khó cử động ở khu vực mắt cá chân.
Viêm khớp dạng thấp là bệnh tự miễn do hệ thống miễn dịch tấn công các mô khỏe mạnh, bao gồm các bao hoạt dịch ở khớp cổ chân. Viêm khớp dạng thấp thường ảnh hưởng đến cả hai khớp cổ chân cùng lúc, cơn đau cứng khớp buổi sáng thường kéo dài trên 30 phút.
Viêm khớp phản ứng thường xảy ra khi cơ thể bị nhiễm trùng như nhiễm trùng đường tiêu hóa, tiết niệu hoặc sinh dục. Dù không nhiễm khuẩn tại khớp nhưng hệ miễn dịch phản ứng sai, gây viêm khớp, trong đó gây đau, sưng đặc biệt ở các khớp ở chi dưới như đầu gối, mắt cá chân và bàn chân.
Vi khuẩn có thể di chuyển qua mạch máu đến khớp và gây viêm. Khớp gối là khớp dễ ảnh hưởng nhất nhưng bệnh có thể ảnh hưởng đến nhiều khớp khác như khớp hông, khớp vai, khớp cổ chân. Nhiễm trùng khớp cần phát hiện sớm và điều trị kịp thời do diễn tiến nhanh và nghiêm trọng, có thể gây tổn thương sụn khớp.
Bệnh lupus là một trong những nguyên nhân dẫn đến đau mỏi khớp cổ chân do hệ miễn dịch tấn công nhầm vào các mô của cơ thể, trong đó có màng hoạt dịch gây viêm và đau khớp. Lupus cũng gây nên những cơn đau khớp cổ chân có tính đối xứng ở hai bên khớp.
Thoái hóa khớp có thể xảy ra ở bất kỳ khớp nào, trong đó có khớp cổ chân, khiến sụn khớp bị tổn thương và hư hại theo thời gian, gây đau, cứng khớp và giảm khả năng vận động.
Bệnh gút ở khớp cổ chân thường biểu hiện bằng cơn đau đột ngột, dữ dội, sưng, đỏ ở khớp. Cơn đau trở nên nghiêm trọng hơn khi ngủ, ngay cả khi cọ xát nhẹ vào vải cũng gây đau dữ dội.
Nguyên nhân bệnh gút do sự tích tụ axit uric gây lắng đọng thành các tinh thể urat (dạng muối của axit uric) tại khớp.
Bàn chân bẹt là tình trạng vòm dọc bàn chân bị sụp khiến toàn bộ gan bàn chân gần như chạm xuống mặt phẳng. Vòm bàn chân hoạt động như một bàn đạp và bộ giảm sóc, nếu mất cấu trúc bình thường khiến gót chân hướng ra ngoài, mắt cá chân lật vào trong, gây đau nhức ở khớp cổ chân, đặc biệt sau khi đi bộ.
Gãy xương mắt cá chân như xương chày (mắt cá trong) hoặc xương mác (mắt cá ngoài), xương cổ chân có thể ảnh hưởng đến khớp, gây lệch mặt khớp hoặc mòn sụn khớp dẫn đến đau nhức.
Xương sên (talus) là cấu trúc quan trọng của khớp cổ chân, nằm giữa xương chày, xương mác và xương gót, đảm nhận vai trò truyền lực từ cẳng chân xuống bàn chân, giúp chịu lực đáng kể trong các hoạt động như đi bộ, chạy nhảy. Do vị trí đặc biệt và chịu tải trọng cao, xương sên dễ bị tổn thương.
Xương sên dễ tổn thương do phải chịu tải trọng lớn trong các hoạt động đi bộ, chạy nhảy, dẫn đến đau, nhức.
Xơ cứng bì khiến cơ thể tăng sản xuất collagen dẫn đến da dày và cứng. Viêm xơ cứng bị có thể dẫn đến sưng, tổn thương nhiều hệ thống cơ quan, mô và khớp. Người bệnh có thể bị đau nhức ở khớp cổ chân, kèm theo cứng khớp ở vị trí da quanh cổ chân dày lên và xơ cứng.
Loãng xương ở xương cổ chân có thể ảnh hưởng đến khớp cổ chân, đặc biệt khi gãy xương cổ chân bất thường gây đau nhức dữ dội, kèm theo sưng, tấy đỏ ở vùng bị ảnh hưởng.
Một số dấu hiệu thường gặp của bệnh như:
Bất kỳ ai đều có nguy cơ mắc phải tình trạng đau nhức tại vị trí này, tuy nhiên nguy cơ cao gặp phải ở:
Đau nhức khớp cổ chân có thể ảnh hưởng rõ rệt đến sức khỏe xương khớp, sinh hoạt hàng ngày của người bệnh như:
Người bệnh nên đến các chuyên khoa cơ xương khớp, chấn thương chỉnh hình để thăm khám nếu gặp các triệu chứng như:
Bác sĩ tiến hành kiểm tra biên độ vận động của khớp cổ chân và quan sát tổn thương thực thể nếu có.
Bác sĩ có thể chỉ định một số chẩn đoán hình ảnh và xét nghiệm để xác định chính xác nguyên nhân dẫn đến tình trạng đau tại vùng cổ chân.
Nguyên tắc điều trị phụ thuộc vào từng nguyên nhân cụ thể nhằm kiểm soát triệu chứng, phục hồi chức năng và hạn chế tối đa tình trạng bệnh tái phát. Trong đó:
Để giảm đau tạm thời, người bệnh có thể áp dụng phương pháp RICE, bao gồm:
Bác sĩ có thể chỉ định một số loại thuốc nếu hiện tượng đau khớp cổ chân trở nên nghiêm trọng. Người bệnh nên tuân thủ theo chỉ định của bác sĩ để hạn chế tác dụng phụ ảnh hưởng tới sức khỏe hoặc phụ thuộc thuốc.
Người bệnh cần dùng thuốc theo chỉ định của bác sĩ, không tự ý tăng hoặc giảm liều để tránh tác dụng phụ nghiêm trọng.
Nẹp hoặc băng khớp cổ chân có tác dụng cố định khớp, hạn chế các hoạt động mạnh làm tổn thương thêm khớp, gân, dây chằng, giúp xương khớp có thời gian lành lại. Cách này cũng hỗ trợ chỉnh trục, giảm áp lực lên khớp khi đi lại, vận động.
Tùy thuộc vào mức độ chấn thương, bác sĩ có thể chỉ định các loại nẹp như băng thun, nẹp cổ chân chữ L, nẹp khí, băng dán thể thao hoặc giày nẹp cố định cổ chân – bàn chân.
Bác sĩ có thể dùng băng thun cố định khớp cổ chân để hạn chế các cử động mạnh ảnh hưởng đến khớp.
Vật lý trị liệu chữa bệnh đau khớp cổ chân, giúp giảm đau, viêm, tăng cường sức mạnh của cơ quanh cổ chân. Người bệnh có thể lấy lại khả năng vận động, giữ thăng bằng cho cơ thể tốt hơn và cải thiện dáng đi. Các bài tập vật lý trị liệu cũng phòng ngừa hiệu quả nguy cơ tái chấn thương, cứng khớp do đau mỏi khớp cổ chân kéo dài, teo cơ.
Người bệnh có thể tập các bài tập vận động và phục hồi chức năng, kết hợp một số kỹ thuật vật lý trị liệu thụ động. Phương pháp này cần được thực hiện dưới sự giám sát của kỹ thuật viên có chuyên môn hoặc máy móc chuyên dụng như siêu âm trị liệu, điện xung, xoa bóp, nắn chỉnh khớp.
Thủ thuật tiêm nội khớp dưới hướng dẫn của siêu âm cần được thực hiện tại phòng khám hoặc bệnh viện. Bác sĩ có thể chỉ định thuốc tiêm corticosteroid tác dụng giảm viêm mạnh, hiệu quả giảm đau kéo dài, giúp người bệnh có thể đi lại dễ dàng hơn nếu trước đó đau nhiều và hạn chế cử động.
Tuy nhiên, việc tiêm steroid cần theo chỉ định của bác sĩ, tránh lạm dụng thuốc.
Thoái hóa khớp cổ chân giai đoạn nặng, chấn thương nặng ở khớp cổ chân, viêm khớp dạng thấp, viêm khớp gây biến dạng khớp, gout mạn tính hình thành hạt tophi ảnh hưởng nghiêm trọng đến chức năng vận động của khớp cổ chân có thể được chỉ định phẫu thuật nếu các phương pháp bảo tồn không mang lại hiệu quả.
Tùy vào từng nguyên nhân, bác sĩ có thể phẫu thuật sửa chữa tổn thương gân hoặc dây chằng bị rách, đứt, điều trị viêm khớp nặng. Phẫu thuật khớp cổ chân có thể được thực hiện bằng nội soi khớp cổ chân ít xâm lấn.
Đau nhức, đau mỏi khớp cổ chân có thể xảy ra bất cứ thời điểm nào và không lường trước được. Để phòng ngừa đau nhức và giảm thiểu nguy cơ chấn thương, bạn nên:
.png)